“Στο σοσιαλισμό φτάνεις μόνο με ποδήλατο” ή: για μια λιγότερο αυτοκίνητη ζωή

Οι κινητοποιήσεις των πολιτών της Πρέβεζας με τις πρωτότυπες σημειολογικά αλλά και σε οργάνωση ποδηλατοπορείες και η δημιουργία της Κίνησης Φίλων του Ποδηλάτου Πρέβεζας, που συντόνισε όλη αυτή την προσπάθεια, μας έδωσε ελπίδες ότι επιτέλους η κοινωνία αφυπνίστηκε και η πόλη μας θα βρει το δρόμο της. Η δημοτική αρχή άκουσε και προχωρά όπως μαθαίνουμε στη σύνταξη μελετών για την κατασκευή των ποδηλατοδρόμων (η αρχή). Ωστόσο ο δρόμος είναι μακρύς για την πόλη που ονειρευόμαστε. Για να κρατήσουμε ζεστή την ελπίδα και να ζητήσουμε συνέχιση των προσπαθειών από τη κινητήρια δύναμη, δηλαδή τους πολίτες, αναδημοσιεύουμε από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο την ιδέα και κάποια αποσπάσματα με σχόλια μας, από το σχετικό άρθρο με θέμα “στο σοσιαλισμό φθάνεις μόνο με ποδήλατο”.
Την παραπάνω φράση χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο χιλιανός υφυπουργός δικαιοσύνης Χοσέ Αντόνιο Βιέρα – Γκάλλο της κυβέρνησης Αλλιέντε και στη συνέχεια επέλεξε ο γερμανός συγγραφέας και διανοητής Ιβάν Ίλιτς να χρησιμοποιήσει ως υπότιτλο του δοκιμίου του “Toward of needs, energy and equity” (Νέα Υόρκη 1978), όπου περιέχονται οι παρακάτω σκέψεις:
Οι μεταφορές στις διάφορες μορφές τους καταβροχθίζουν τώρα το 23% των ακαθάριστων δαπανών των ΗΠΑ… Στις ΗΠΑ, το 22% της ενέργειας μετακινεί οχήματα και το άλλο 10% κρατά τους δρόμους ανοικτούς γι’ αυτά.
Ο σύγχρονος άνθρωπος αρνείται να φανταστεί ότι ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός σημαίνει χρήση λιγότερης και όχι περισσότερης ενέργειας.
Πρόοδος θα πρέπει να σημαίνει ολοένα και μεγαλύτερη ικανότητα για αυτοπερίθαλψη και όχι όλο και πιο μεγάλη εξάρτηση.
Λέγοντας “ριζικό μονοπώλιο” εννοώ την κυριαρχία ενός τύπου προϊόντος και όχι την κυριαρχία μιας μάρκας… Ριζικό μονοπώλιο αποτελεί το γεγονός ότι η κυκλοφορία των μηχανοκίνητων περιορίζει το δικαίωμα στο βάδισμα και όχι ότι οι περισσότεροι οδηγούν Σέβρολετ από Φορντ.
Η εγκαθίδρυση του ριζικού μονοπωλίου επέρχεται όταν οι άνθρωποι παραιτούνται από την έμφυτη ικανότητά τους να κάνουν μονάχοι τους όσα μπορούν για τον εαυτό τους και για τους άλλους, με αντάλλαγμα κάτι “καλύτερο”, που μπορεί να το κάνει γι’ αυτούς μόνον ένα σημαντικό εργαλείο. Το ριζικό μονοπώλιο αντανακλά τη βιομηχανική θεσμοποίηση των αξιών.

Μας λέει, δηλαδή, με απλά λόγια ο Ίλιτς ότι, όσο ο άνθρωπος μακραίνει από τη φυσική θεωρία της επιβίωσης να “ανοίγεται μέχρι εκεί που φτάνει το χέρι του”, δηλαδή να μπορεί να δρα, να ενεργεί και να επεμβαίνει σε αυτά που ο ίδιος γνωρίζει, ελέγχει και δημιουργεί και όχι στο έτοιμο προϊόν – τροφή, που του πλασάρεται σαν αναγκαιότητα, σαν καταξίωση και σαν αναγκαίος εκσυγχρονισμός, τόσο με τον τρόπο αυτό βάζει “μπουρλότο” στην πραγματική του ζωή, αφού τα καινούργια του εργαλεία ούτε τα ελέγχει, ούτε τα έφτιαξε αυτός, ούτε μπορεί να τα ξεπεράσει. Η αίσθηση της απόλυτης εξάρτησης από τη μανία του λαϊκού καταναλωτισμού, που του επιβλήθηκε, είναι η μεγαλύτερη ήττα του απλού ανθρώπου, η υποδούλωση και ομηρία του από ένα παγκόσμιο σύστημα ολοκληρωτισμού που έχει κάνει την εμφάνισή του.

«Αν φτιάχνονται καινούρια πράγματα, γιατί είναι καλύτερα, τότε τα περισσότερα που έχουν οι άνθρωποι στα χέρια τους δεν είναι καλά. Τα νέα μοντέλα ανανεώνουν συνεχώς τη φτώχεια. Ο καταναλωτής αισθάνεται το χάσμα που χωρίζει αυτό που έχει από αυτό που θα ’πρεπε να έχει».

Χάνοντας λοιπόν “τα αυγά και τα πασχάλια” ο σύγχρονος άνθρωπος, κυνηγά την ευτυχία στη μανιώδη αντικατάσταση των “παλιών μοντέλων”, διατρανώνοντας επιδεικτικά την ανασφάλειά του, κρύβοντας στο στιλβωμένο σώμα τους τη νικημένη ψυχή του. Ο άνθρωπος δεν καταναλώνει σύμφωνα με τις ανάγκες του, απλώς ανακυκλώνει το τρίπτυχο “σπαταλώ – γελιέμαι – φτωχαίνω”.
Το ποδήλατο σε αντιδιαστολή με τα παραπάνω είναι ίσως το μόνο εργαλείο, που μπήκε στη ζωή του ανθρώπου χωρίς να του πάρει τη ψυχή, χωρίς να του επιφέρει καμιά εξάρτηση, χωρίς αλυσίδες καταναλωτικές, ίσως το πιο δημοκρατικό εργαλείο για πλούσιους και φτωχούς, λύση στο παγκόσμιο ζήτημα της ενέργειας και της ρύπανσης του περιβάλλοντος, αλλά προ πάντων πρότυπη ιδέα και λύση στην απελευθέρωση του ανθρώπου από τις “μαϊμού” εξαρτήσεις, που τον έχουν καταστήσει όμηρο σε ένα σύστημα που τον κάνει να μην στηρίζεται στα πόδια του, αλλά να τρώει και να επαίρεται με τα “ξένα κόλλυβα”.

«Στο μέσο Αμερικανό απαιτούνται 1.500 ώρες το χρόνο για να διανύσει 6.000 μίλια, δηλαδή κινείται με 3,5 μίλια την ώρα (5,5 km/h), βρίσκεται 30 ώρες την εβδομάδα στο αυτοκίνητο και πληρώνει συνεχώς δουλείες σε καύσιμα, service, διόδια, ασφάλειες, φόρους. Στις μη βιομηχανικές χώρες οι μετακινήσεις καταλαμβάνουν το 3 ώς 8% του ελεύθερου χρόνου (2 έως 6 ώρες την εβδομάδα) και ένα άτομο καλύπτει περπατώντας τα ίδια μίλια με κάποιον, που βρίσκεται στο αμάξι του, αλλά αφιερώνει 5 έως 10 φορές λιγότερο χρόνο σε μετακινήσεις.»

Το εργαλείο, δηλαδή, που εκτόπισε το ποδήλατο και δημιούργησε τη μεγαλύτερη οικονομική, ενεργειακή και περιβαλλοντική κρίση στον πλανήτη, δηλαδή το αυτοκίνητο, έχει αρχίζει να ξεφτίζει το μύθο του. Σε αντίθεση με κάποια χρήσιμα και σήμερα εργαλεία, όπως το πλυντήριο, η ηλεκτρική κουζίνα ή το ποδήλατο, το αυτοκίνητο, από τη στιγμή που από είδος πολυτελείας έγινε μαζικό αγαθό, έχασε το κοινωνικό προνόμιο της ελίτ και δείγματος νεοπλουτισμού που κατείχε, κληρονόμησε όμως στις άλλες γενιές την εκτόπιση της μαζικής συγκοινωνίας, την αλλοίωση της πολεοδομίας και χωροταξίας των πόλεων, αφού τις προσάρμοσε αποκλειστικά στις ανάγκες του. Στις μεγάλες πόλεις του κόσμου στις ώρες αιχμής, στις ώρες δηλαδή των πολλών, η μέση ταχύτητα του αυτοκινήτου πέφτει κάτω από τη ταχύτητα ενός ποδηλάτου. Οι δε αυξήσεις των λωρίδων ταχείας κυκλοφορίας, των ανισόπεδων κόμβων, νέων διανοίξεων δρόμων κ.λπ. δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα. Οι πόλεις παραλύουν. Η λύση της φυγής στα προάστια έκανε τους ανθρώπους να μην μπορούν να πάνε πουθενά, γιατί βρίσκονται μακριά από οπουδήποτε. Το γρήγορο αυτοκίνητο μέσα στις πόλεις έγινε το πιο αναξιόπιστο μέσο μεταφοράς, το πιο αργό, το πιο ρυπογόνο, χάνοντας κάθε αρχικό πλεονέκτημα μετά τη μαζικοποίησή του. Κατά μία έννοια και ειρωνεία της ζωής, επιτεύχθηκε για πρώτη φορά η κοινωνική ισότητα φτωχών και πλούσιων στην ταλαιπωρία.
Η εναλλακτική πρόταση για τη σωτηρία των πόλεων και των ανθρώπων είναι σύνθετη και ριζοσπαστική. Δεν μας αρκεί πλέον η μαζική συγκοινωνία, χρειάζεται να αλλάξει ο σχεδιασμός των πόλεων με πολύ περισσότερο πράσινο, με ευχάριστες διαδρομές για περπάτημα ή ποδήλατο από τη δουλειά στο σπίτι, με ενεργές γειτονιές με μαγαζιά, μπακάλικα, καφενεία κ.λπ., διορθώνοντας τις νεκρές συνοικίες και τους άδειους χωρίς ζωή επικίνδυνους δρόμους.

«Οι άνθρωποι», γράφει ο Ι. Ίλιτς, «θα σπάσουν τις αλυσίδες της παντοδύναμης βιομηχανίας της συγκοινωνίας, όταν αρχίσουν ξανά να αγαπάνε ως κάτι πολύ προσωπικό τη δική τους περιοχή και να μη νιώθουν την ανάγκη να απομακρύνονται από αυτή.»

Αλλά, για να αγαπηθεί μια περιοχή, συμπληρώνει ο Andrι Gorz στην “Κοινωνική ιδεολογία του αυτοκινήτου”, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να γίνει βιώσιμη και όχι κυκλοφορήσιμη. Η γειτονιά ή η κοινωνία (κοινότητα) θα πρέπει, ακόμη μια φορά, να μετατραπεί σε μικρόκοσμο, σχεδιασμένο από και για όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να δουλεύουν, να ζουν, να χαλαρώνουν, να μαθαίνουν, να επικοινωνούν και να περιπλανώνται∙ και τον οποίο μικρόκοσμο θα διαχειρίζονται συλλογικά σαν το χώρο της συμβίωσής τους.
Σοσιαλισμός του “κορόιδου καταναλωτή” δεν μπορεί να υπάρξει και αυτή είναι η διαφορά του από τον καπιταλισμό, όπου έχουμε μπερδέψει τι σημαίνει αναγκαίο και έχουμε κάνει απαραίτητο ό,τι έχουν επιλέξει οι διαχειριστές μας.
Για να πας, λοιπόν, στο σοσιαλισμό ή σε κάποιο σύστημα ουμανιστικό και δίκαιο για τους πολλούς, πρέπει να αποβάλεις πολλές συνήθειες εξαρτησιογόνες και, ελεύθερος πλέον, να επιλέξεις τις πραγματικές σου ανάγκες, που θα βελτιώσουν τη ζωή σου, μέσα σου κι έξω σου, από σένα για σένα και από σένα για τους άλλους. Υπό αυτή την έννοια, ναι, πράγματι, στο σοσιαλισμό πας μόνο με ποδήλατο!
Το αυτοκίνητο είναι χρήσιμο, όπου είναι πραγματικά αναγκαίο, και δεν μπορεί σαν “καύκαλο χελώνας” να γίνεται το καθημερινό φορτίο της ζωής μας.
Το ποδήλατο είναι δείκτης αντίστασης στην καθημερινή σπατάλη, είναι οικονομία, είναι υγεία, είναι η ελπίδα ότι τελικά ο άνθρωπος δεν χειραγωγείται και μπορεί να αντιστέκεται.
Όπως ο άγγλος συγγραφέας και φιλόσοφος H. G. Wells (1866-1946) είπε: «Κάθε φορά, που βλέπω έναν ενήλικα σ’ ένα ποδήλατο, δεν έχω πλέον απελπισία για το μέλλον της ανθρωπότητας.» Τέτοιους ενήλικες εμείς έχουμε πολλούς. Γιά να δούμε!
Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας, 16-22 Σεπτεμβρίου, για την Πρέβεζα πέρασε χωρίς εκδηλώσεις. Του χρόνου ίσως!
Σπύρος Κανιώρης

Κίνηση Φίλων τού Ποδήλατου Πρέβεζας: Μια πρωτοβουλία με ιδέες και προοπτική

Την Κυριακή, 5 Ιουλίου, το απόγευμα πάνω από διακόσιοι ποδηλάτες όλων των ηλικιών συμμετείχαν στην ποδηλατάδα, που διοργανώθηκε από την Κίνηση Φίλων τού Ποδηλάτου Πρέβεζας, σε συνεργασία με τη ΛΓ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Πρέβεζας – Άρτας, και συνδυάστηκε με ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο τής Νικόπολης από τον προϊστάμενο της εφορείας κ. Γιώργο Ρήγινο. Η απόλαυση της διαδρομής και της ξενάγησης κράτησε περίπου δυο ώρες και, καθώς λένε τα μέλη τής κίνησης, πρόκειται μάλλον για την πρώτη στην Ελλάδα ομαδική ξενάγηση ποδηλατών σε αρχαιολογικό χώρο. Η εξαιρετική αυτή πρωτοβουλία εισέπραξε τα συγχαρητήρια και του ICOMOS (Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών).

Οι ποδηλάτες στην ανακοίνωσή τους λένε πως αναγκάστηκαν για μισή περίπου ώρα να καταλάβουν το οδόστρωμα της εθνικής οδού Πρέβεζας – γέφυρας Καλογήρου, αφού θεώρησαν τον ανεκδιήγητο παράπλευρο δρόμο επικίνδυνο. Δίκιο θα ’χουν, αφού κι ο γνωστός μας από άλλη επίσκεψή του συγκοινωνιολόγος καθηγητής τού Πολυτεχνείου Θάνος Βλαστός τον χαρακτήρισε πρόσφατα ιδιαίτερα επικίνδυνο και “παγκόσμια πρωτοτυπία”. Άλλα πρόβλεπε η μελέτη –μεταξύ αυτών και ποδηλατόδρομο–, άλλα φτιάχτηκαν κατόπιν επιτυχημένων αντιδράσεων…

Κι εδώ θυμάμαι το Θ. Βλαστό να λέει στην ομιλία του στη Θεοφάνειο το Μάρτιο του 2008, καλεσμένος τού Τ.Ε.Ε. στο διήμερο “Το ποδήλατο στην Πρέβεζα”: «Θεωρώ βαρβαρότητα να συνδέεται αυτή η ιστορία τής πόλης σας με ένα δρόμο, έτσι όπως τον είδαμε σήμερα το πρωί. Συνδέστε την με ποδηλατόδρομοּ θα δέσετε τη Νικόπολη με την Πρέβεζα. Αυτή τη στιγμή η Νικόπολη είναι αλλού, γιατί απλά πάει ένας δρόμος, όπως πάνε και χιλιάδες άλλου ασφαλτόδρομοι οπουδήποτε. Αν δεθεί με ποδηλατόδρομο, η Νικόπολη θα γίνει κομμάτι τής Πρέβεζας.»

Φαίνεται πως η “Κίνηση Φίλων τού Ποδήλατου” είναι διατεθειμένη να διεκδικήσει την υλοποίηση της συμβουλής τού καθηγητή. Ήδη, στις αρχές τού μήνα κατέθεσε στη γραμματεία τού δημοτικού συμβουλίου υπόμνημα ζητώντας την εφαρμογή τής κυκλοφοριακής μελέτης τού 2005 με την κατασκευή όλων των εντός τής πόλης ποδηλατοδρόμων, που έχουν εγκριθεί απ’ αυτήν, υποδεικνύοντας και τον τρόπο χρηματοδότησης του έργου. Και διακηρύσσει σωστά πως το ποδήλατο είναι καταρχήν μέσο καθημερινής μεταφοράς, όχι απλώς αναψυχής, κι έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί. Το αντίθετο, που επιχειρεί να εφαρμόσει, για παράδειγμα, ο Δήμος Θεσσαλονίκης, προκάλεσε τις αντιδράσεις των συγκοινωνιολόγων τού Πανεπιστημίου τής πόλης. «Το ποδήλατο δεν είναι μέσο αναψυχής, αλλά μεταφοράς. Η ταύτισή του με άξονες αναψυχής σημαίνει ανεπάρκεια» επισημαίνει ο καθηγητής Χρήστος Ταξιλτάρης. Και συνεχίζει ο συνάδελφός του Σπύρος Βούγιας: «Η πρόταση του Δήμου Θεσσαλονίκης διατηρεί την κυριαρχία τού Ι.Χ. στο οδόστρωμα και μοιράζει τον ελάχιστο χώρο των πεζών με τα ποδήλατα.»

Κατά τον ίδιο λόγο, ο ποδηλατόδρομος, που πρέπει να συνδέσει τη Νικόπολη με την Πρέβεζα, είναι ένας: αυτός, που ακολούθησαν οι ποδηλάτες την 5^η Ιουλίου. Οι διαδρομές προς τη Νικόπολη μέσω Μονολιθίου ή Νεοχωρίου είναι θαυμάσιες ως τουριστικοί γύροι, δεν είναι, όμως, αυτοί που θα τη συνδέσουν με την πόλη. Ενδεχόμενη προβολή τους ως τέτοιων σημαίνει ακριβώς υπεκφυγή και ανεπάρκεια.

Και να κλείσω με μια παράγραφο της ανακοίνωσης της κίνησης: «Σε κάθε περίπτωση ο κόσμος, η κοινωνία της πόλης, συνειδητοποιεί ότι ο ατομισμός και η απομόνωση μόνο χαρά δεν φέρνουν στη ζωή του. Απεναντίας πλέον ζητούν περισσότερη κοινωνικοποίηση της ζωής, με ενεργό συμμετοχή και επικοινωνία όλων, μέσα από εκδηλώσεις χαράς, κεφιού, πολιτισμού. Κάτι τέτοιο το ποδήλατο μπορεί να το προσφέρει, γι’ αυτό και ενώνει όλους τους πολίτες.»

Μιλτιάδης Μπάλκος

ΠΟΔΗΛΑΤΟΠΟΡΕΙΑ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ 10ης ΜΑΙΟΥ 2009

KINHΣH ΦΙΛΩΝ  ΤΟΥ ΠΟΔΗΛΑΤΟΥ ΠΡΕΒΕΖΑΣ

ΠΟΔΗΛΑΤΟΠΟΡΕΙΑ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ 10ης ΜΑΙΟΥ 2009

Η «ΚΙΝΗΣΗ ΦΙΛΩΝ ΤΟΥ ΠΟΔΗΛΑΤΟΥ ΠΡΕΒΕΖΑΣ» ΠΟΥ ΣΥΣΤΗΘΗΚΕ ΣΤΙΣ 29-4-2009 ΑΠΟ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΥΣ ΤΟΥ ΠΟΔΗΛΑΤΟΥ, ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ  ΓΙΑ  ΤΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΕΙ:

1.    Σεβασμό και προτεραιότητα από τους οδηγούς αυτοκινήτων στους πολίτες – εργαζόμενους που κινούνται καθημερινά με ποδήλατο στην πόλη.
2.    Χάραξη και κατασκευή νέων ποδηλατοδρόμων, που να συνδέουν περιμετρικά την πόλη.
3.    Επέκταση και σύνδεση του νέου τμήματος ποδηλατοδρόμου στην ανώνυμη οδό από το πρώην ΚΤΕΛ μέχρι τον περιμετρικό ποδηλατόδρομο στην «τάπια» της πόλης.
4.    Επέκταση του ποδηλατοδρόμου από το Στάδιο Πρέβεζας με υπόγεια διέλευση (άνοιγμα της γέφυρας) μέχρι την Κυανή Ακτή – παραλία.
5.    Τοποθέτηση φαναριών στο «Φόρο» και εξασφάλιση της συνέχειας προς το «Τσαβαλοχώρι» για τη διέλευση των ποδηλάτων.
6.    Μέτρα για τον περιορισμό εισόδου και στάθμευσης αυτοκινήτων στο κέντρο της πόλης (παρκόμετρα, ελεγχόμενη στάθμευση κλπ).
7.    Αυστηρή εφαρμογή με αφαίρεση πινακίδων και υψηλά πρόστιμα για τους εισερχόμενους στους πεζόδρομους της αγοράς και της παραλίας, ειδικά κατά τη νύχτα που μετατρέπονται σε επικίνδυνες λεωφόρους παρανομούντων  οδηγών.
8.    Κατασκευή δικτύου ποδηλατοδρόμων προς όλα τα σχολικά συγκροτήματα για εξασφάλιση ασφαλούς πρόσβασης των μαθητών προς αυτά.
9.    Σύνδεση της πόλης και χάραξη περιφερειακών διαδρομών με σήμανση για το ποδήλατο, στα όρια του Δήμου (Νικόπολη, Άγιοι Απόστολοι, Παντοκράτορας κ.λπ.).
10.    Σε συνδυασμό με τη γραμμή μαζικής μεταφοράς, που πρόσφατα λειτούργησε για τους κατοίκους της πόλης, να γίνει συνδυασμένη καμπάνια από το Δήμο για το ποδήλατο, το περπάτημα και  τα μέσα μαζικής μεταφοράς.

ΤΟ ΧΩΡΟ ΜΑΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΔΕΝ ΤΟΝ ΧΑΡΙΖΟΥΜΕ ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΠΟΥ ΕΠΙΜΕΝΕΙ ΝΑ ΑΔΙΑΦΟΡΕΙ, ΝΑ ΑΓΝΟΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗ ΣΕΒΕΤΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΟΛΩΝ  ΜΑΣ.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΠΟΔΗΛΑΤΕΣ ΠΕΡΝΑΕΙ ΤΡΑΙΝΟ

Στην ποδηλατοπορεία, που έγινε με μαζική συμμετοχή στην Πρέβεζα και σε 33 ακόμη πόλεις της Ελλάδας, οι ποδηλάτες έκαναν μια πρωτότυπη διαμαρτυρία. Θέλοντας να διαφυλάξουν τον ποδηλατοδρόμο της τάπιας από το τουριστικό τραινάκι που περνάει από μέσα, μετά από απόφαση του Δήμου, κάρφωσαν την εικονιζόμενη πινακίδα.

Και απ’ ό,τι άκουσα ακολουθεί και χτίσιμο της εισόδου για το τραίνο.

Ελπίζω οι αρμόδιες αρχές να πήραν το μήνυμα.

ΝΙΚ .ΛΙΒ

Το Τ.Ε.Ε. και το λιμάνι

Τρεις σελίδες και το εξώφυλλό του αφιερώνει στην επιστημονική ημερίδα με θέμα “Νέα λιμάνια στα ιστορικά κέντρα των πόλεων – το λιμάνι τής Πρέβεζας”, που έγινε εδώ με πρωτοβουλία τής τοπικής Νομαρχιακής Επιτροπής τού Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, το φύλλο 2531/6-4-09 του Ενημερωτικού Δελτίου τού Τ.Ε.Ε. Παρουσιάζεται η θέση τής ομάδας εργασίας τής Ν.Ε. Πρέβεζας για διερεύνηση της δυνατότητας μεταφοράς των εμπορικών δραστηριοτήτων τού λιμανιού σ’ άλλη θέση, μέσα στα όρια του Δήμου, και η θετική υποδοχή της από άλλους εισηγητές, μεταξύ των οποίων ο πρύτανης του Πολυτεχνείου Κ. Μουτζούρης.
Θετικά αντιμετωπίζουν την πρόταση ο Δήμος και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Πρέβεζας, που ζητούν να γίνει δεκτή η πρόταση του Κ. Μουτζούρη για την επέκταση της σύμβασης για το προγραμματικό σχέδιο (“master plan”) του λιμανιού, ώστε να διερευνηθεί η δυνατότητα μεταφοράς τού εμπορικού λιμανιού.
Κάτι κινείται κι αξίζει να συζητηθεί σοβαρά.
Μ.Μ.

Η ποίησις είναι ανάπτυξι στίλβοντος ποδηλάτου

Η ποίησις είναι ανάπτυξι στίλβοντος ποδηλάτου

(Ανδρέας Εμπειρίκος, Ενδοχώρα)

Το «Φόρουμ» πρωτοκυκλοφόρησε το Δεκέμβριο του 2007. Στο 1^ο κιόλας φύλλο του φιλοξενεί άρθρο τού Δημήτρη Παπαδήμου, μέλους τότε της συντακτικής επιτροπής του, με τίτλο «Αν θα μπορούσα την Πρέβεζα να άλλαζα… θα ξαναέδινα στον κόσμο της ποδήλατα». Αναφέρεται στα εντεινόμενα κυκλοφοριακά προβλήματα της πόλης και κάνει μια σειρά προτάσεις για τη διευκόλυνση της επέκτασης της χρήσης τού ποδηλάτου. Επισημαίνει: «Η χρήση του ΙΧ από τους κατοίκους είναι σημαντική καθώς δεν έχει γίνει καμιά προσπάθεια αλλαγής συνηθειών και νοοτροπίας σε μια πόλη που οι αποστάσεις που διανύονται δεν είναι μεγάλες. Η χρήση του ποδηλάτου δεν ευνοείται από το σημερινό δίκτυο που δεν έχει προβλέψει ποδηλατοδρόμους ενώ και ο φόρτος των μηχανοκίνητων την καθιστά αρκετά επικίνδυνη.» Φάνηκε πως κάτι ξύπνησε μέσα μας, σε μια πόλη, που στο παρελθόν ήταν γεμάτη ποδήλατα.

Στο 2^ο φύλλο πάλι ο Δ. Παπαδήμος στο άρθρο του «Και πάλι για το ποδήλατο» παρουσιάζει το βιβλίο «Ποδήλατο – Οδηγός σχεδιασμού και αξιολόγησης δικτύων» του καθηγητή τού Πολυτεχνείου Θάνου Βλαστού και των μηχανικών Νίκου Μπαρμπόπουλου και Δημήτρη Μηλάκη, που είχε εκδώσει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας. Στο ίδιο φύλλο ο Σπύρος Κανιώρης ξεκινά το άρθρο του «Σύγχρονη πόλη – Σύγχρονη ζωή» με τη φράση: «Τι είναι σύγχρονη πόλη; θα μπορούσε να απευθύνει κάποιος ένα εύκολο φαινομενικά ερώτημα σε ένα παιδί και αυτό φυσικά τι θα απαντούσε; … Να κάνουμε ποδήλατο χωρίς να φοβόμαστε». Καλά πάμε, είπα.

Στο 4^ο φύλλο, του Μαρτίου του 2008, ο Χρήστος Βλάχος στο άρθρο του «Πρέβεζα και ποδήλατο» καταλήγει: «Δυστυχώς πουθενά δεν υπάρχει πρόβλεψη για την κίνηση ποδηλάτων σε ποδηλατοδρόμους. Είναι επιτακτική η ανάγκη εν πολλοίς να δημιουργηθεί ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων με τρόπο που να συνδέει οριζόντια και κάθετα όλη την πόλη τής Πρέβεζας.» Στο ίδιο φύλλο αναδημοσιεύεται από το «Αντί» της 15-2-2008 άρθρο τού Γιάννη Ρέντζου με τίτλο «Η αυτοκινητική βία: Μαμή τής καθημερινότητας της ελληνικής πόλης» και ανακοινώνεται η διοργάνωση από τη Νομαρχιακή Επιτροπή Πρέβεζας του Τ.Ε.Ε. με τη συμπαράσταση του Δήμου Πρέβεζας διήμερου για το ποδήλατο: το Σάββατο, 29-3, εισηγήσεις του καθηγητή Θ. Βλαστού και του Δ. Μηλάκη για το θέμα τού βιβλίου τους και του συγκοινωνιολόγου Ευάγγελου Καρεκλά για το δίκτυο ποδηλατοδρόμων τής πόλης, την Κυριακή, 30-3, ποδηλατοδρομία και ποδηλατάδα, και τις δυο μέρες έκθεση φωτογραφίας με θέμα «Το ποδήλατο στην Πρέβεζα». Θαυμάσια, είπα.

Το διήμερο πήγε πολύ καλά, τόσο στο επιστημονικό του μέρος, όσο κι από άποψη συμμετοχής τού κόσμου. Στο τέλος τής ποδηλατάδας ο δήμος μοίρασε σ’ όσους συμμετείχαν τιμητικά διπλώματα. Στο 5^ο φύλλο, του Απριλίου, το ποδήλατο έχει την τιμητική του. «Η ένταξη του ποδηλάτου δεν είναι μόνο ζήτημα συγκοινωνιακού σχεδιασμού. Πρόκειται για ένα στοίχημα παιδείας και υπευθυνότητας που θα πρέπει να κερδίσουμε για να κάνουμε πράξη την προοπτική της βιωσιμότητας, με την οποία το ποδήλατο είναι συνδεδεμένο», γράφει στο άρθρο του «Συμπεράσματα από το διήμερο για το ποδήλατο» ο Δ. Παπαδήμος. Και καταλήγει: «Η μεγάλη συμμετοχή στην ποδηλατάδα της 30^ης Μαρτίου έδειξε ότι υπάρχουν ποδηλάτες όλων των ηλικιών που θα μπουν μπροστά για να γίνουν πράξη τα συμπεράσματα του διημέρου.» Μεταφέροντας θέσεις τού Θ. Βλαστού γράφω στα «Ποδηλατοσχόλια»: «Η πόλη οφείλει να αποτρέψει -ή να ανατρέψει- την απόλυτη κυριαρχία τού αυτοκινήτου, συγκρουόμενη αναπόφευκτα με συνήθειες και νοοτροπίες.» Η Νομαρχιακή Επιτροπή Πρέβεζας του Τ.Ε.Ε. ανάμεσα στις «Προτάσεις ΤΕΕ για υλοποίηση συμπερασμάτων διήμερου» περιλαμβάνει: «Η Λεωφόρος Ειρήνης να τροποποιηθεί, εντάσσοντας σε όλο της το μήκος δίκτυο ποδηλάτου. Να γίνει εφαρμογή των ρυθμίσεων της εγκεκριμένης κυκλοφοριακής μελέτης με ιδιαίτερη έμφαση στα δίκτυα πεζοδρόμων – ποδηλατοδρόμων.» Κι από την απομαγνητοφωνημένη δευτερολογία τού καθηγητή Θ. Βλαστού διαβάζω: «Πάρτε ποδήλατο και βγείτε στους δρόμους κ. Δήμαρχε. Βγείτε στο δρόμο την ώρα τής κατασκευής τού έργου και εξηγήστε: γιατί ποδήλατο. Γιατί το ποδήλατο δεν είναι μια τεχνική λύση. Εδώ πέρα μιλάμε για μια αλλαγή συμπεριφοράς, μια αλλαγή τής καθημερινότητας, μια αλλαγή στα μυαλά μας, μια άλλη πόλη, μια άλλη κοινωνία. Αυτό, θέλει να ‘σαστε από πάνω και να παλέψετε και να δείξετε ότι το εννοείτε, ότι ρίχνετε χρήματα σ’ αυτό, ότι πιστεύετε σ’ αυτό. Μόνο έτσι θα πειστούν οι πολίτες, μόνο έτσι θ’ αλλάξετε τις γνωστές νοοτροπίες που υπάρχουνε παντού.» Υπέροχα, είπα.

Για κάμποσους μήνες το ποδήλατο απουσιάζει απ’ το «Φόρουμ». Αλλά στο 10^ο φύλλο, του Σεπτεμβρίου 2008, ο Διονύσης Παπανίκος, γνωστός και ως ΔιΠ, γράφει: «Μετά και από την ημερίδα για το ποδήλατο, όπου τόσα και τόσα ειπώθηκαν -χωρίς να γίνεται τίποτα απολύτως- προτείνω στον Δήμο να δείξει το καλό παράδειγμα στην προσπάθεια αποσυμφόρησης της πόλης από το αυτοκίνητο και να προμηθεύσει την Δημοτική Αστυνομία με ποδήλατα για να κυκλοφορούν στην πόλη.» Γκρίνιες, καημένε, είπα.

Πριν καναδυό μήνες περπάτησα τον καινούργιο δρόμο, που άνοιξε απέναντι από τον πρώην σταθμό λεωφορείων τού Κ.Τ.Ε.Λ. προς τα Καμαρινιώτικα. Στο τμήμα του μεταξύ των οδών Πολυτεχνείου και Ζαλόγγου, δίπλα στο βόρειο πεζοδρόμιο, υπάρχει μια λωρίδα τού δρόμου, στο ύψος τού οδοστρώματος κι όχι του πεζοδρομίου, βαμμένη ροζ, όπως οι περιοχές στάθμευσης της λεωφόρου Ειρήνης. Βεβαίως, χωρίζεται από το γκρίζο οδόστρωμα με μια κίτρινη λωρίδα. Και, βεβαίως, στην αρχή της υπάρχει σήμα, που δηλώνει πως πρόκειται για πεζόδρομο και ποδηλατόδρομο. Και, βεβαίως, είναι γεμάτη με παρκαρισμένα αυτοκίνητα. Θυμήθηκα τι λέγανε οι ειδικοί στο διήμερο για το ποδήλατο: πως οι ποδηλατόδρομοι πρέπει να φτιάχνονται στο ύψος των πεζοδρομίων, για να μην παρκάρουν εκεί αυτοκίνητα. Λίγο καιρό μετά ρώτησα γι’ αυτό το θέμα το Σ. Κανιώρη, Πρόεδρο της Νομαρχιακής Επιτροπής Πρέβεζας του Τ.Ε.Ε., που είχε διοργανώσει το διήμερο με τη συμπαράσταση του Δήμου Πρέβεζας. Μου είπε πως έστειλε έγγραφο στο δήμο γι’ αυτό. Λίγο καιρό μετά, σε μια συνάντηση με το Τ.Ε.Ε., που είχε ζητήσει ο Συ.Ριζ.Α., μας έδωσε και αντίγραφό του. Αντιγράφω: «Στην ημερίδα που συνδιοργάνωσε το ΤΕΕ με το Δήμο Πρέβεζας το Μάρτη του 2008 μία από τις βασικές διαπιστώσεις ήταν ότι οι ποδηλατόδρομοι πρέπει να κατασκευάζονται στο ύψος των πεζοδρομίων, ώστε να επωφελούνται και οι πεζοί και να μην υπάρχει δυνατότητα καταπάτησης του χώρου από τα αυτοκίνητα, αποφεύγοντας τη μετατροπή τους σε λωρίδες στάθμευσης αυτοκινήτων. Αυτό έχει προβλεφθεί και από την εγκεκριμένη κυκλοφοριακή μελέτη τού δήμου, η οποία, όπως φαίνεται, αγνοείται στις μελέτες εφαρμογής που πραγματοποιούνται στις πρόσφατες διανοίξεις. Όπου έχει εφαρμοσθεί ο ποδηλατόδρομος στο ίδιο επίπεδο της ασφάλτου αυτός θεωρείται ‘a priori’ δρόμος αυτοκινήτων, είτε είναι βαμμένος ‘κόκκινος’ είτε ‘μαύρος’ και καταπατείται.»

Μάλιστα, είπα. Το πάρκινγκ τού λαού φέρνει πολλούς πελάτες. Υπερισχύει της εφαρμογής τής κυκλοφοριακής μελέτης, η οποία -υποθέτω- συντάχθηκε προκειμένου να κερδίσουμε ένα στοίχημα παιδείας και υπευθυνότητας, ώστε να κάνουμε πράξη την προοπτική τής βιωσιμότητας, με την οποία το ποδήλατο είναι συνδεδεμένο.  Δεν μας επιτρέπει να κάνουμε καμιά προσπάθεια αλλαγής συνηθειών και νοοτροπίας. Δεν αφήνει τα παιδιά να κάνουν ποδήλατο χωρίς να φοβούνται. Απαγορεύει να δημιουργηθεί ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων με τρόπο που να συνδέει οριζόντια και κάθετα όλη την πόλη. Η πόλη δεν έχει τα κότσια να αποτρέψει -ή να ανατρέψει- την απόλυτη κυριαρχία τού αυτοκινήτου, συγκρουόμενη με τις γνωστές συνήθειες και νοοτροπίες. Δεν θα βγει κανείς στο δρόμο να παλέψει και να πείσει για μια αλλαγή συμπεριφοράς, μια αλλαγή τής καθημερινότητας, μια αλλαγή στα μυαλά μας, μια άλλη πόλη, μια άλλη κοινωνία.

Μήπως, όμως, εμείς οι πολλοί, που συμμετείχαμε στην ποδηλατάδα της 30^ης Μαρτίου, μπορούμε να μπούμε μπροστά, για να απαιτήσουμε να γίνουν πράξη τα συμπεράσματα του διημέρου, φροντίζοντας να δείξουμε ότι, εκτός απ’ το τιμητικό -βεβαίως!- δίπλωμα για τη συμμετοχή μας στην ποδηλατάδα εκείνη, διαθέτουμε και ψήφο;

Μιλτιάδης Μπάλκος

Απομαγνητοφωνημένη δευτερολογία τού καθηγητή τού Ε.Μ.Π. Θ. Βλαστού στην ημερίδα για το ποδήλατο

Ένα πεζοδρόμιο δεν το αντιμετωπίζουμε ποτέ σαν ένα δρόμο για τους πεζούς, δηλαδή ένα διάδρομο κίνησης. Περισσότερο το βλέπουμε σαν ένα χώρο συνδεδεμένο με τις παρόδιες χρήσεις, με το κτίριο που είναι μπροστά του. Γιατί; Γιατί το πεζοδρόμιο είναι κι ένας χώρος στάσης. Γιατί ξέρουμε ότι ο πεζός είναι εκείνος, ο οποίος έχει μια πολύ – πολύ στενή επαφή με το περιβάλλον από το οποίο διέρχεται, στέκεται, κουβεντιάζει, χαζεύει, βλέπει τις λεπτομέρειες, μυρίζει, ακούει κ.λπ. Το πεζοδρόμιο λοιπόν είναι πιο πολύ συνδεδεμένο με την παρόδια χρήση, που είναι δίπλα του.
Έτσι συμβαίνει και με τον ποδηλατόδρομο. Ο ποδηλατόδρομος είναι και αυτός ένας χώρος, ο οποίος επιτρέπει να έρθεις σε επαφή με το περιβάλλον σου, με τις παρόδιες χρήσεις, να κοιτάξεις, να κουβεντιάσεις, να χαζέψεις κι επομένως είναι κι αυτός λιγότερο δρόμος, είναι περισσότερο ένας εμπλουτισμός των χρήσεων, που βρίσκεται δίπλα τους.
Τα λέω όλα αυτά, για να φτάσω μετά στη Νικόπολη, για να σας πω ότι το θεωρώ βαρβαρότητα να συνδέεται αυτή η ιστορία τής πόλης σας με ένα δρόμο, έτσι όπως τον είδαμε σήμερα το πρωί. Συνδέστε την με ποδηλατόδρομο• θα δέσετε τη Νικόπολη με την Πρέβεζα. Αυτή τη στιγμή η Νικόπολη είναι αλλού, γιατί απλά πάει ένας δρόμος, όπως πάνε και χιλιάδες άλλοι ασφαλτόδρομοι οπουδήποτε. Αν δεθεί με ποδηλατόδρομο, η Νικόπολη θα γίνει κομμάτι τής Πρέβεζας.
Στους σχεδιασμούς μας έχουμε δώσει ιδιαίτερη έμφαση στη σύνδεση των αρχαιολογικών χώρων με τις καρδιές των πόλεων. Δείτε τι επένδυση έγινε για τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου και την Αποστόλου Παύλου. Έχουμε μια πρόταση, που ήδη υλοποιείται. Γιατί έγινε, σας έδειξε ο κ. Μηλάκης πριν τον ποδηλατόδρομο στο Μοσχάτο. Αυτός είναι ένα χιλιόμετρο ποδηλατόδρομος, που ανήκει στη σύνδεση των αρχαιολογικών χώρων τής Αθήνας με το Φαληρικό όρμο. Για την Κνωσό σάς ειπώθηκε. Για τα Μάλλια, παλεύουμε επίσης να συνδεθεί ο αρχαιολογικός χώρος.
Είναι τόσο πολύτιμο, που νομίζω δεν χρειάζεται απόδειξη. Συνδέστε τη Νικόπολη με ποδηλατόδρομο αξιοπρεπή, γενναίο. Και υπάρχουν χιλιάδες τρόποι. Χώρος υπάρχει• δεν το συζητάμε, υπάρχει χώρος. Θέλει όμως ένα έργο, το οποίο πραγματικά να μη ντρέπεται τον εαυτό του.
Τώρα, ως προς τις ερωτήσεις για τις πόλεις, όπου εφαρμόστηκε, γιατί δεν εφαρμόστηκε παντού, και τα συμπεράσματα, κοιτάξτε: Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία αυτή της υλοποίησης κάποιων ποδηλατοδρόμων στην Ελλάδα. Σας έλεγα πριν ότι αυτή η ιστορία ξεκίνησε από πάνω προς τα κάτω, με μια απόφαση ενός πρωθυπουργού. Αυτός τότε χρηματοδότησε τις μελέτες και ξεκίνησε να χρηματοδοτεί και υλοποιήσεις των μελετών. Προλάβανε τέσσερις πόλεις να πάρουνε χρήματα: η Καρδίτσα, η Λάρισα, το Μεσολόγγι και το Νέο Ψυχικό. Μετά έγιναν οι εκλογές, ακολούθησε μια άλλη κυβέρνηση, η οποία δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον για το θέμα, απολύτως κανένα.
Όμως, αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι να μπούμε λιγάκι πιο βαθιά. Και να δούμε ότι πήραν τέσσερις πόλεις χρήματα και έβαλαν άλλα τόσα. Αυτό σημαίνει ότι ήταν Δήμαρχοι, που για το θέμα “ποδήλατο” δεν ήξεραν τίποτα, αλλά κατάλαβαν στην υλοποίησή του ότι είναι κάτι, το οποίο αγγίζει τον κόσμο, βρήκανε φίλους, βρήκανε χαμόγελα παιδιών, γυναικών, ηλικιωμένων, νέων και κατάλαβαν ότι αυτό είναι κάτι που ξεπερνάει απλά ένα τεχνικό έργο. Υπήρξανε κάποιοι Δήμοι, ένας απ’ αυτούς τους τέσσερις, που πήρε λεφτά και νόμισε ότι πρόκειται –ξέρω εγώ;– για ένα έργο αποχέτευσης. Αυτό έκανε ένα έργο και κατέρρευσε. Διότι ο Δήμαρχος δεν βγήκε μια φορά στο δρόμο να υποστηρίξει αυτό το πράγμα. Η Τεχνική Υπηρεσία δεν είχε καταλάβει τίποτα. Νόμιζε ότι έφτιαχνε σωλήνες για αποχέτευση. Ενώ πετύχανε εκείνα τα έργα, τα οποία συνοδεύτηκαν από μια μεγάλη προσπάθεια υποστήριξης από πλευράς Δημάρχου.
Ακούσαμε μια εξαιρετικά σωστή πρόταση: Πάρτε ποδήλατο και βγείτε στους δρόμους κ. Δήμαρχε. Βγείτε στο δρόμο την ώρα τής κατασκευής τού έργου και εξηγήστε: γιατί ποδήλατο. Γιατί το ποδήλατο δεν είναι μια τεχνική λύση. Εδώ πέρα μιλάμε για μια αλλαγή συμπεριφοράς, μια αλλαγή τής καθημερινότητας, μια αλλαγή στα μυαλά μας, μια άλλη πόλη, μια άλλη κοινωνία. Αυτό, θέλει να ’σαστε από πάνω και να παλέψετε και να δείξετε ότι το εννοείτε, ότι ρίχνετε χρήματα σ’ αυτό, ότι πιστεύετε σ’ αυτό. Μόνο έτσι θα πειστούν οι πολίτες, μόνο έτσι θ’ αλλάξετε τις γνωστές νοοτροπίες που υπάρχουνε παντού. Τα ίδια είδαμε και στην Ευρώπη. Η Δήμαρχος Στρασβούργου για το τραμ και τους ποδηλατόδρομους –γιατί εκεί το τραμ έγινε μαζί με ποδηλατόδρομους– έχασε τις εκλογές. Έδωσε μάχες για να μπορέσει να το κάνει. Το έκανε και μετά έχασε• και μετά ξαναβγήκε. Θέλω να πω ότι αυτά δεν είναι μόνο ελληνικά φαινόμενα, είναι και σε χώρες πολιτισμένες.
Έτσι, λοιπόν, μείναμε σ’ αυτές τις τέσσερις πόλεις. Αλλά στη συνέχεια –και το ’λεγα και πιο πριν– είναι πολύ ενδιαφέρον ότι φτιάχτηκε αυτό το δίκτυο που είσαστε κι εσείς, το δίκτυο των πόλεων για τη βιώσιμη κινητικότητα και το ποδήλατο, σε μια εποχή που η κυβέρνηση ήταν απολύτως απούσα. Και αυτό, δεν είναι απλά ότι δεν έδωσε λεφτά. Αυτό είναι το λιγότερο. Τους είπα: ρε σεις, είναι τζάμπα, βγείτε και πείτε μια λεξούλα θετική γι’ αυτό το θέμα, θα κερδίσετε κάποιες ψήφους, γιατί δεν το κάνετε, γιατί ντρέπεστε γι’ αυτό; Δεν το κάναν ούτε αυτό. Και όμως, το ποδήλατο έχει ανάγκη από το κύρος τής πολιτείας για να μπορέσει να προχωρήσει. Έχουνε μια υποχρέωση, ας μη δώσουνε ένα ευρώ, ας βγούνε και ας το υποστηρίξουνε. Πολύ σημαντική υπόθεση. Όπως έλεγα πριν, ότι εσείς πρέπει να κάνετε ποδήλατο και να βγείτε και να το υποστηρίξετε, έτσι οφείλει να το κάνει αυτό και μια κυβέρνηση, που πραγματικά σέβεται τον εαυτό της. Να βγει και να το υποστηρίξει, κι ας μη δώσει μια δραχμή. Ούτε αυτό δεν έκαναν.
Λοιπόν, παρ’ όλα αυτά, υπήρξανε Δήμοι, οι οποίοι προχώρησαν –και πάντα υπάρχουν λεφτά. Δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα. Τώρα θα υπάρξουν πάρα πολλά λεφτά για αναπλάσεις από το 4ο κ.π.σ. Το θέμα είναι να το βάλετε σε μια προτεραιότητα. Και, βεβαίως, θα το βάλετε σε μια προτεραιότητα, άμα καταλάβετε ότι δεν μιλάμε για ποδήλατο. Αν ήταν να σας μίλαγα για δυο ρόδες, δεν θα ήμουνα εδώ. Δεν σας μιλάω για δυο ρόδες. Σας μιλάω για το μέλλον αυτής της πόλης. Σας μιλάω για την οικονομία αυτής της πόλης. Σας μιλάω για την υγεία των παιδιών σας. Σας μιλάω για τη ζωή σας. Γι’ αυτό μιλάμε, δεν μιλάμε για δυο ρόδες εδώ πέρα. Αυτό, αν το καταλάβουμε, ε, τότε πια το βάζουμε πρώτη προτεραιότητα.
Αυτό λέει ο σχεδιασμός ο συγκοινωνιακός σήμερα: Ότι πάνω απ’ όλα είναι να μπορώ να αναπνέω. Και πρέπει να μπορώ να περπατάω. Και, αν κάνω κάτι για το περπάτημα –το δείξαμε κι από τις υποδομές, που σας δείξαμε φωτογραφία– πάει πακέτο και με το ποδήλατο. Θα βγούνε ποδηλάτες. Και δεν θα βγούνε μόνο ποδηλάτες. Θα βγούνε κι άλλα πράγματα, που σήμερα είναι θαμμένα στη ζωή μας και στις πόλεις μας. Όταν έγινε η πεζοδρόμηση της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και της Αποστόλου Παύλου, ξαφνικά απέκτησε η Αθήνα μίμους, βιολιστές, τραγουδιστές, αναπήρους. Δηλαδή –ξέρετε κάτι;– έχουμε κρύψει, τόσο στρουθοκαμηλίζουμε που έχουμε κρύψει μερικές πραγματικότητες. Σας είπα πριν για τους μίμους και είναι τέλος πάντων τριτεύον. Υπάρχουν άλλα πράγματα, που πρέπει να μας κάνουν ν’ ανατριχιάζουμε, έτσι; Δηλαδή, έχουμε ανάπηρους σ’ αυτή τη χώρα, σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά απ’ ό,τι έχουνε στην Ευρώπη, διότι εδώ έχουμε ατυχήματα πολύ περισσότερα σε αναλογία με το παραγόμενο μεταφορικό έργο απ’ ό,τι έχουνε στην Ευρώπη. Έχουμε λοιπόν πολύ περισσότερους ανάπηρους και αυτούς τους έχουμε εξαφανίσει.
Αυτή είναι η αξιοπρέπεια μιας χώρας. Και, κατά τα άλλα, παλεύει για το μακεδονικό. Πού είναι η αξιοπρέπειά μας; Ας εκτιμήσουμε τουλάχιστον σ’ αυτούς εκεί το πόσο εκτιμάνε το να έχουν μια ταυτότητα, έστω και ψεύτικη. Κι εμείς εδώ, που την έχουμε στο τσεπάκι μας, τη φτύνουμε αυτή την ταυτότητα. Αυτή είναι η αλήθεια.
Λοιπόν, έχουμε παιδιά, που δεν τ’ αφήνουμε να βγούνε στο δρόμο –και με το δίκιο μας. Έχουμε ηλικιωμένους, που επίσης δεν τολμάνε πια να βγούνε στο δρόμο. Έχουμε αναπήρους. Και έχουμε και όλες αυτές τις ποιότητες κρυμμένες μέσα μας: τους βιολιστές, τους τραγουδιστές, τους μίμους, το ένα, το άλλο, που νομίζουμε ότι πια δεν υπάρχουν. Αλλά για σκεφτείτε και μέσα σας, ο καθένας μέσα του, πόσα πράγματα θα ’θελε να κάνει και αυτή η πόλη δεν τον αφήνει ή αυτή η κοινωνία δεν τον αφήνει, αυτές οι νοοτροπίες δεν τον αφήνουν. Που λίγο βγαίνουνε πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Έχουμε χιλιάδες πράγματα, που πραγματικά θα θέλαμε να είναι η ζωή μας. Κι αυτά όλα τα ’χουμε καταπιέσει.
Μιλάμε για το ποδήλατο και ξεφύγαμε.

(, που διοργάνωσαν την 29-3-2008 στην Πρέβεζα η Ν.Ε. Πρέβεζας του Τ.Ε.Ε. και ο Δήμος Πρέβεζας.)

ΔΙΗΜΕΡΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ

αν θα μπορούσα την Πρέβεζα ν’ άλλαζα…

θα ξαναέδινα στον κόσμο της ποδήλατα

Το άρθρο του φόρουμ έπιασε τόπο

ΔΙΗΜΕΡΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ

29-30 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

ΠΡΕΒΕΖΑ

ΘΕΜΑ: « ΤΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ ΣΤΗ ΠΟΛΗ»

ΤΟΠΟΣ: ΠΡΕΒΕΖΑ – ΘΕΟΦΑΝΕΙΟΣ ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΧΝΗΣ

ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΔΗΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ

ΣΑΒΒΑΤΟ 29/3/2008 ΏΡΑ 09.30 Π.Μ

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

«Οδηγός σχεδιασμού και αξιολόγησης ποδηλατοδρόμων.»Θάνος Βλαστός,Συγκοινωνιολόγος-Πολεοδόμος Αν.Καθ.ΣΑΤΜ-ΕΜΠ

Μηλάκης Δημήτρης Αγρ.Τοπογράφος, Διδάκτωρ ΕΜΠ

«Η εφαρμογή του δικτύου ποδηλατοδρόμων στη Πρέβεζα»Βόσκογλου Νίκος – Συγκοινωνιολόγος μελετητής

Καρεκλάς Ε.-Συγκοινωνιολόγος

Θεσμικό πλαίσιο – δυνατότητες εφαρμογής δικτύων ποδηλατοδρόμων» Τέγος Χρήστος- Αντιπρόεδρος Δικτύου Ποδηλάτων

ΚΥΡΙΑΚΗ 30/3/2008 ΩΡΑ 10.00 Π.Μ.

ΠΟΔΗΛΑΤΟΔΡΟΜΙΑ-ΠΟΔΗΛΑΤΑΔΑ

Διαδρομή: Λαική Αγορά-παραλία-Λ.Ειρήνης- Φόρος-Τάφρος νέος ποδηλατόδρομος

‘Ολο το διήμερο θα πραγματοποιηθεί στο χώρο της Λαικής Αγοράςάς,έκθεση Φωτογραφίας με θέμα: «Το Ποδήλατο Στη Πρέβεζα»

Πρέβεζα και Ποδήλατο

Η επέκταση των σημερινών πόλεων είχε και έχει σαν επακόλουθο την θεαματική αύξηση των αποστάσεων που πρέπει να διανύσει κάποιος για να μετακινηθεί καθημερινά. Από και προς την κατοικία του, τον τόπο εργασίας, τα εμπορικά κέντρα ακόμα και τον τόπο της ψυχαγωγίας.     Χαρακτηριστικό φαινόμενο των σημερινών πόλεων είναι η προτίμηση της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών στην χρήση του αυτοκινήτου για την κάλυψη των μετακινήσεων. Έτσι παρατηρείται το φαινόμενο να δημιουργείται κυκλοφοριακό μποτιλιάρισμα ακόμα και σε μικρές επαρχιακές πόλεις. Καθημερινό είναι το φαινόμενο σε ώρες αιχμής η κίνηση των αυτοκινήτων να γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς, ενώ τεράστια είναι τα προβλήματα από την έλλειψη χώρων στάθμευσης με αποτέλεσμα πολλές φορές να αναγκάζονται να παρκάρουν σε παράνομα σημεία δυσκολεύοντας έτσι την μετακίνηση των πεζών στα πεζοδρόμια.

Τα αίτια του προβλήματος εντοπίζονται τόσο στην αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων  όσο και στην έλλειψη ενός κεντρικού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Θα ήταν πάρα πολύ απλό να υπάρξει ένας κεντρικός σχεδιασμός για εφαρμογή στην πόλης μας εναλλακτικών τρόπων κυκλοφορίας .Η μετακίνηση με ποδήλατο είναι πλέον θεσμός σε πάρα πολλές Ευρωπαϊκές  πόλεις όπως η Βαρκελώνη, το Παρίσι, το Άμστερνταμ, οι Βρυξέλλες, η Καρδίτσα, η Ιτέα. Οι κακοπροαίρετοι θα ισχυριστούν πως δεν μπορεί να γίνει η Πρέβεζα σαν την Βαρκελώνη. Όμως πολύ εύκολα, αν υπάρξει ο κεντρικός σχεδιασμός η πόλη μας μπορεί να φτάσει το επίπεδο άλλων σημερινών πόλεων όπως η Καρδίτσα, η Λάρισα, η Ιτέα , τα Ιωάννινα. Ενδεικτικό είναι σε αυτές τις πόλεις για το πώς αντιλαμβάνονται εκεί τις έννοιες οικολογία και ποιότητα ζωής.

Το κόστος αγοράς και συντήρησης  ενός αυτοκινήτου στην εποχή μας είναι πολύ υψηλό. Ελεύθερος χρόνος δεν υπάρχει, παρόλο αυτά είμαστε ικανοί να αναζητούμε θέση να παρκάρουμε ακόμα και μισή ώρα, χωρίς να έχουμε καν συνειδητοποιήσει πως η μετακίνηση με ποδήλατο θα αποτελούσε την καλύτερη λύση ακόμα και για την φυσική μας κατάσταση. Το ποδήλατο είναι ένα μεταφορικό μέσο που ενθαρρύνει την ανάπτυξη και την διατήρηση της κοινωνικής ζωής στις πόλεις Οι  χαμηλές ταχύτητες επιτρέπουν στους πολίτες να συναντούνται μεταξύ τους και να επικοινωνούν. Τους επιτρέπουν να έρχονται σε στενή επαφή με τις εξελίξεις στην πόλη και τις ανάγκες της. Το ποδήλατο είναι ένα μέσο που συμβάλει στην κοινωνική ισότητα. Όλοι πάνω στο ποδήλατο είναι ίσοι:πλούσιοι ή φτωχοί, άνδρες ή γυναίκες, παιδιά ή ηλικιωμένοι. Πάνω στο ποδήλατο κατανοούμε καλύτερα ότι είμαστε όλοι ισότιμα μέλη του κοινωνικού συνόλου. Ακόμα το ποδήλατο δεν επιβαρύνει την ζωή των υπόλοιπων πολιτών με θορύβους και ρύπους. Οι βόλτες με το ποδήλατο μας προσφέρουν την δυνατότητα να γνωρίσουμε περισσότερες γωνιές της πόλης μας, να ζήσουμε στιγμιότυπα της καθημερινότητας της αλλά και να σκεφτούμε αποστασιοποιημένοι από το άγχος των καθημερινών μας αποστάσεων.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πόλη της Καρδίτσας. Ο δήμος της Καρδίτσας χορηγεί στον κάθε επισκέπτη για τις δουλειές του στο κέντρο της πόλης ένα δημοτικό ποδήλατο με την προϋπόθεση ότι θα αφήσει το αυτοκίνητο του σ’ έναν από τους δημοτικούς υπαίθριους χώρους στάθμευσης. Εφόσον σταθμεύσει το αυτοκίνητο μπορεί να δανειστεί ένα από τα ποδήλατα που έχει φροντίσει ο δήμος Καρδίτσας να υπάρχει στο πάρκινγκ προκειμένου να κάνει την δουλειά του και στην συνέχεια να το επιστρέψει χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση. Έρευνα έδειξε ότι το 22% των μετακινήσεων στην Καρδίτσα γίνεται με ποδήλατο όταν στην Ολλανδία το αντίστοιχο ποσοστό είναι 28%. Πως συνέβη αυτό? Η Καρδίτσα δεν είναι Ελλάδα? Δεν έχει στενούς δρόμους, όπως όλες οι πόλεις της χώρας μας? Φυσικά. Οι ποδηλατοδρόμοι στην Καρδίτσα φτιάχτηκαν ως διαπλατύνσεις των πεζοδρομίων σε βάρος των παράνομων σταθμευμένων αυτοκινήτων και η υλοποίησή τους βοήθησε και τους πεζούς. Όταν υπάρχει εμπόδιο στο πεζοδρόμιο ο πεζός χρησιμοποιεί τον ποδηλατόδρομο  και όταν υπάρχει εμπόδιο στον ποδηλατόδρομο ο ποδηλάτης    χρησιμοποιεί το πεζοδρόμιο. Είναι μια σχέση συνύπαρξης των βιώσιμων μέσων μετακίνησης σε βάρος του θορύβου, του μποτιλιαρίσματος και των ρύπων.

Στην Πρέβεζα ένα μεγάλο μέρος της πόλης είναι επίπεδο, που διευκολύνει την κίνηση με ποδήλατο, αλλά δυστυχώς πουθενά δεν υπάρχει πρόβλεψη για την κίνηση ποδηλάτων σε ποδηλατοδρόμους . Η κίνηση με ποδήλατο ή με τα πόδια στους ευρωπαϊκούς δρόμους είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη (8.000 νεκροί ποδηλάτες και πεζοί ετησίως στην Ευρώπη). Είναι επιτακτική η ανάγκη εν πολλοίς να δημιουργηθεί ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων με τρόπο που να συνδέει αυτό το δίκτυο οριζόντια και κάθετα όλη την πόλη της Πρέβεζας.

Χρήστος Βλάχος

Φοιτητής

Και πάλι για το ποδήλατο

Παρουσιάστηκε πρόσφατα στη »Στοά του Βιβλίου» ο τόμος »ποδήλατο – Οδηγός σχεδιασμού και αξιολόγησης δικτύων» που γράφτηκε από το Θάνο Βλαστό, αναπληρωτή καθηγητή ΕΜΠ και τους δρ. ΕΜΠ Νίκο Μπαρμπόπουλο και Δημήτρη Μηλάκη και εκδόθηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας.
Το σλόγκαν που επικράτησε κατά την παρουσίαση ήταν ότι το ποδήλατο είναι ένα μεταφορικό μέσο που έρχεται από το παρελθόν για να μας οδηγήσει στο μέλλον
Για τρεις ελληνικές πόλεις αυτό το μέλλον έχει γίνει πραγματικότητα: Καρδίτσα, Λάρισα, Μεσολόγγι. Είναι οι πρώτες ελληνικές πόλεις που απέκτησαν σύγχρονα δίκτυα ποδηλατοδρόμων αρκετών χιλιομέτρων
Το Φόρουμ της Πρέβεζας στο πρώτο κιόλας φύλλο του άνοιξε το θέμα ποδήλατο στην Πρέβεζα, μια πόλη που στο παρελθόν ήταν γεμάτη ποδήλατα……….
Στο δεύτερο φύλλο μας παρουσιάζουμε την έκδοση του ΤΕΕ και δημοσιεύουμε τα προλεγόμενα των συγγραφέων.
Στον πλανήτη κυκλοφορούν σήμερα ένα δισεκατομμύριο ποδήλατα, λίγο περισσότερα από τα αυτοκίνητα. Το 1/3 από αυτά το συγκεντρώνει η Κίνα. Η πλειονότητά τους βρίσκεται στον αναπτυσσόμενο κόσμο, εκεί όπου το ποδήλατο σέρνεται από τα παλιά, ταυτισμένο με τη φτώχεια. Αντίθετα στη δυτική Ευρώπη, την τελευταία δεκαετία, έχει αναδειχθεί ως ένα από τα πιο μοντέρνα εργαλεία του συγκοινωνιακού σχεδιασμού που έχει ως στόχο τον περιορισμό της χρήσης του αυτοκινήτου. Ενώ λοιπόν στη δυτική Ευρώπη προωθούνται πολιτικές υπέρ του ποδηλάτου, σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως στην Κίνα, συμβαίνει το ανάποδο. Εκεί προσπαθούν να απελευθερώσουν το δρόμο για το, ταυτισμένο με την ανάπτυξη, αυτοκίνητο. Φυσικά η ίδια πολιτική ακολουθήθηκε στο μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα και στην Ευρώπη: το αυτοκίνητο αφέθηκε ελεύθερο να εκτοπίσει το ποδήλατο και όπου χρειάστηκε βοήθεια σε αυτό, του την προσέφεραν σχετικές αστυνομικές αποφάσεις, που απαγόρευαν την κυκλοφορία του ποδηλάτη για το καλό του.

Αλλά ακόμη και σήμερα η Ευρώπη δεν είναι ενιαία ως προς το ποδήλατο. Ενώ σε κάποιες χώρες, όπως η Ολλανδία, η Δανία, η Γερμανία, η Γαλλία για το ποδήλατο γίνονται πολλά, σε άλλες, όπως η δική μας, οι πολιτικές τους το κρατούν στο περιθώριο. Λίγοι πεισματάρηδες επιμένουν να κυκλοφορούν με αυτό σε ένα οδικό περιβάλλον κορεσμένο από αυτοκίνητα και εξαιρετικά εχθρικό.

Σήμερα το ποδήλατο, με ξεχασμένο από τους περισσότερους το μεγαλοπρεπές παρελθόν του, ξεπεσμένος αριστοκράτης, ζητιανεύει λίγο χώρο στο δρόμο. Δεν το χλευάζουν γιατί το συμπαθούν, όμως αδιαφορούν γιατί δεν φαντάζονται ποια θέση θα μπορέσει να βρει στο ψηφιακό κόσμο μας, αφού το κορμί περισσεύει μια και το αντικαθιστά η μηχανή. Δεν θα επιστρέψουμε στην εποχή με τα κάρα!!! και επενδύουν σε σχεδιασμούς που κάνουν την πόλη αφιλόξενη και για τον πεζό. Πρέπει και το περπάτημα να παραχωρήσει τη θέση του στη μηχανή; Αυτό πράγματι έγινε σε μεγάλη κλίμακα με τη συστηματική συρρίκνωση των πεζοδρομίων ή την αχρήστευσή τους, λόγω των συνθηκών ρύπανσης και θορύβου που επικρατούν στο οδόστρωμα, οι οποίες κάνουν δυσάρεστη και ανασφαλή δίπλα του την κίνηση του πεζού. Η τύχη του ποδηλάτη είναι ταυτισμένη με του πεζού. Όπου υπάρχει αξιοπρεπής χώρος για το δεύτερο εμφανίζεται και ο πρώτος. Περίπου τον ίδιο ελάχιστο χώρο έχουν ανάγκη και οι δυο.  Το ποδήλατο ανεβαίνει τις σκάλες, μεταφέρεται από το λεωφορείο, μπαίνει στον ανελκυστήρα, περνάει από πόρτες. Ο ποδηλάτης δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένας γρήγορος πεζός….

Το ποδήλατο είναι μια προφανής φυσική επιλογή. Σήμερα, στην εποχή της ταχύτητας, των ανέσεων και της ιδιωτικότητας, το ποδήλατο αντιπροσωπεύει μια επιθετική στάση. Ανήκει σε αυτούς που αρνούνται να υποταχτούν στη μορφή που παίρνει ο κόσμος μας, που προτιμούν τη σύγκρουση από την παραίτηση, που πιστεύουν στη συλλογική βίωση της πόλης και όχι στην προσωπική θωράκιση. Ανήκει σε αυτούς που επιθυμούν, με απλές και σεμνές επιλογές στην καθημερινότητά τους, να δείχνουν ένα δρόμο διαφορετικό, να γράφουν μια πρόταση για μια αλλιώτικη πόλη. Το ποδήλατο ανήκει στις πολιτικές ανάπλασης. Η παρουσία του είναι ένα αλάνθαστο κριτήριο ποιότητας για το αστικό περιβάλλον.

Από πού θα μπορούσε κανείς να ξεκινήσει; Ο τόμος απαντά  σε αυτό το ερώτημα προτείνοντας μεθοδολογίες αξιολόγησης των πολιτικών και τεχνικών δεδομένων, πριν και μετά την υλοποίηση ενός δικτύου ποδηλάτου. Η ένταξη του ποδηλάτου προϋποθέτει κυκλοφοριακές, πολεοδομικές και αισθητικές ανατροπές, που θα έχουν φυσικά ως αφετηρία τους την απόφαση κάθε τοπικής κοινωνίας να βάλει φρένο στην υποβάθμιση και να δει με αισιοδοξία το αύριο αυτής και των παιδιών της.  Δεν είναι μόνο ζήτημα συγκοινωνιακού σχεδιασμού. Είναι ένα στοίχημα για διαφορετικές συμπεριφορές μετακίνησης, σε μια διαφορετική πόλη. Πρόκειται για ένα στοίχημα παιδείας και υπευθυνότητας, που θα πρέπει να κερδίσει η αστική κοινωνία του 21ου αιώνα για να κάνει πράξη την προοπτική της βιωσιμότητας, με την οποία το ποδήλατο είναι συνδεδεμένο.

Δημήτρης Παπαδήμος